Ustanie wspólności majątkowej małżeńskiej może nastąpić z kilku powodów – dobrowolnej umowy o rozdzielności majątkowej, rozdzielności ustanowionej przez sąd na wniosek jednej ze stron, śmierci jednego z małżonków bądź rozwodu lub separacji. Jedną z najczęstszych przyczyn, powodującą automatyczne rozwiązanie wspólności majątkowej, jest sądowe orzeczenie rozwodu.
Wniosek o podział majątku
Zazwyczaj kolejnym krokiem po uzyskaniu rozwodu, kiedy małżeństwo jako takie przestaje istnieć, jest podział majątku wspólnego małżonków. Czasami podziału majątku sąd dokonuje jednocześnie z rozprawą rozwodową, wtedy, gdy nie powoduje to nadmiernej zwłoki w postępowaniu rozwodowym, częściej jednak wymaga to osobnego postępowania sądowego. Podziału majątku wspólnego dokonuje się zawsze na wniosek jednej lub obu stron postępowania.
Wniosek o podział majątku wspólnego musi zawierać podstawę prawną, to jest wskazywać na przyczynę ustania wspólności majątkowej, na przykład orzeczenie rozwodu oraz żądanie dokonania podziału majątku. Trzeba również załączyć dokument potwierdzający ustanie wspólności majątkowej. Wniosek o podział majątku powinien także zawierać konkretne dane dotyczące ruchomości i nieruchomości tworzących wspólny majątek byłych małżonków oraz propozycję jego podziału.
Koszty
Sprawy pieniężne z reguły są przedmiotem zaciętych sporów. Najlepszym wyjściem z sytuacji byłoby oczywiście wspólne wypracowanie kompromisu i taki podział majątku po rozwodzie, który zadowoliłby oboje małżonków. Podział majątku za porozumieniem stron jest najlepszym rozwiązaniem także ze względu na wydatki. Jeżeli byli małżonkowie złożą w sądzie zgodny projekt podziału wspólnego mienia, koszty postępowania wyniosą jedynie 300 zł, natomiast w razie braku porozumienia trzeba zapłacić 1000 zł, a ponadto liczyć się z dodatkowymi kosztami, takimi jak wynagrodzenie biegłego, koszty mediacji, apelacji, wynagrodzenie adwokata, itp.
Warto też pamiętać, że co prawda w świetle prawa małżonkowie mają równe udziały w majątku wspólnym, jednak niekiedy, gdy zachodzą szczególne okoliczności, na wniosek jednej ze stron sąd może rozstrzygnąć inaczej. Powodem nierównego podziału majątku przy rozwodzie może być nierównomierność przysporzenia majątku wspólnego przez któregoś z małżonków, przy czym sąd bierze też pod uwagę wkład pracy w prowadzenie gospodarstwa domowego i wychowywanie dzieci.
Co ze wspólnym mieszkaniem?
Najcenniejszym składnikiem majątku rozwodzących się małżonków jest zazwyczaj mieszkanie. Jeśli jest to mieszkanie własnościowe, należące do obojga małżonków, którzy nabyli je w okresie trwania małżeństwa, można je sprzedać i podzielić się równo pieniędzmi. Jeżeli jedna z osób ma zamiar pozostać w tym mieszkaniu, musi spłacić drugą osobę. W przypadku spółdzielczego mieszkania lokatorskiego osoba opuszczająca lokal ma prawo do spłaty części wkładu mieszkaniowego. Jeśli natomiast po rozwodzie mieszkanie pozostaje na mocy decyzji sądu we wspólnym użytkowaniu, sąd zazwyczaj określa także zasady jego użytkowania, co nie oznacza w żadnym razie jego prawnego podziału. W takim przypadku mieszkanie nadal pozostaje własnością wspólną.