Do majątku wspólnego wchodzą nie tylko przedmioty majątkowe nabyte w czasie trwania wspólności ustawowej przez oboje małżonków lub przez jednego z nich, ale także posiadanie jako pewien stan faktyczny.
Czym jest posiadanie?
Posiadanie jest szczególnym stanem faktycznym, który pozostaje pod ochroną prawa. Przez “posiadanie” należy rozumieć fakt władania nad rzeczą przez posiadacza.
Aby można było stwierdzić, że mamy do czynienia z posiadaniem, posiadacz musi:
- fizycznie władać rzeczą,
- mieć zamiar władania rzeczą dla siebie.
Brak zamiaru władania rzeczą dla siebie oznacza, że mamy do czynienia z dzierżeniem, czyli władaniem rzeczą za kogoś innego.
Wyróżnia się dwa rodzaje posiadania:
- posiadanie samoistne,
- posiadanie zależne.
Posiadacz samoistny to ten, kto włada faktycznie rzeczą jak właściciel. Natomiast posiadacz zależny to ten, kto włada rzeczą jak:
- użytkownik,
- zastawnik,
- najemca,
- dzierżawca,
- mający inne prawo, z którym łączy się określone władztwo nad cudzą rzeczą.
Posiadanie, a majątek wspólny małżonków
Posiadanie nie jest prawem podmiotowym, a więc nie mieści się w zakresie pojęcia “mienia”, z którym utożsamia się przedmioty majątkowe wchodzące w skład majątku wspólnego. Posiadanie wywołuje jednak wiele skutków prawnych oraz przedstawia pewną wartość majątkową. Dlatego w skład majątku wspólnego wchodzi na przykład:
- możliwość zasiedzenia,
- ochrona posesoryjna (ochrona posiadania),
- rozliczenie nakładów dokonanych na cudzą rzecz.
Zgodnie z dominującym stanowiskiem w skład majątku wspólnego wchodzi posiadanie wykonywane przez oboje małżonków. Jeśli posiadaczem jest tylko jedno z nich (np. jeśli mamy do czynienia z separacją faktyczną), to drugi małżonek nie może być uznany za współposiadacza. Prawnicy (w tym także sądy) oceniają taką sytuację także w odmienny sposób.
Współposiadanie przez małżonków rzeczy wchodzących w skład majątku wspólnego
Każdy z małżonków jest uprawniony do:
- współposiadania rzeczy, które wchodzą w skład majątku wspólnego;
- korzystania z nich w takim zakresie, jaki daje się pogodzić ze współposiadaniem i korzystaniem z rzeczy przez drugiego małżonka.
Małżonkowie mają zatem zawsze równy zakres prawa do współposiadania i korzystania z rzeczy wspólnych. Każdy z małżonków może skorzystać z ochrony posesoryjnej wobec drugiego małżonka.
Innymi słowy każdy z nich może żądać dopuszczenia go przez drugiego małżonka do współposiadania rzeczy objętej wspólnością ustawową.
