Zasadniczo w skład majątku wspólnego wchodzą przedmioty majątkowe, które zostały nabyte w czasie trwania wspólności ustawowej przez oboje małżonków lub przez jednego z nich. W skład majątku wspólnego wchodzą między innymi wierzytelności.
Czym jest wierzytelność?
Wierzytelność jest prawem majątkowym, z którego wynika uprawnienie do domagania się od konkretnej osoby konkretnego zachowania. Ściślej rzecz biorąc jest to uprawnienie wierzyciela do otrzymania świadczenia od dłużnika. Wierzytelność jest przeciwieństwem długu.
Źródłem wierzytelności może być czynność prawna (np. umowa najmu) lub inne zdarzenia, z którymi ustawa wiąże obowiązek naprawienia szkody (np. czyn niedozwolony).
Kiedy wierzytelności wchodzą w skład majątku objętego wspólnością ustawową?
W skład majątku wspólnego wchodzą wierzytelności, które powstały w czasie trwania wspólności ustawowej. Sytuacja nie jest skomplikowana, jeśli oboje małżonkowie byli stronami czynności prawnej, z której wynika wierzytelność.
Problem pojawia się, gdy tylko jeden małżonków był stroną czynności prawnej. W takim przypadku w orzecznictwie sądów funkcjonują różnego rodzaju zapatrywanie co do tego kto jest stroną czynności prawnej i na jakich zasadach.
Zwolennicy jednego ze stanowisk twierdzą, że małżonek, który nie uczestniczył w czynności prawnej nie staje się stroną czynności prawnej, mimo że wierzytelność nabyto do majątku wspólnego małżonków. Nabycie wierzytelności w tym przypadku wywołuje skutek jedynie wewnątrz stosunku między małżonkami.
Pojawiaja się także głosy mówiące o tym, że małżonek, który nie był stroną czynności prawnej prowadzącej do nabycia wierzytelności do majątku objętego wspólnością ustawową małżeńską, staje się także wierzycielem.
Zgodnie z innym poglądem małżonek nie będący stroną umowy staje się współuprawnionym, ale nie stroną czynności prawnej. Zwolennicy jeszcze innej koncepcji z kolei uważają, że skutkiem wejścia wierzytelności do majątku wspólnego małżonkówjest to, że małżonek staje się on stroną czynności prawnej.
Jakie wierzytelności są objęte wspólnością majątkową małżeńską?
W skład majątku wspólnego małżonków jako wierzytelności wchodzą na przykład:
- prawo najmu lokalu mieszkalnego,
- prawo najmu lokalu komunalnego,
- prawo najmu garażu,
- wierzytelność wyrażona w papierach wartościowych,
- wierzytelność z tytułu wkładu na książeczce oszczędnościowej wystawionej na nazwisko tylko jednego z małżonków, jeśli wkład ten pochodził ze środków z majątku wspólnego małżonków.
Dochodzenie części wierzytelności przez jednego z małżonków po ustaniu wspólności majątkowej
Po ustaniu wspólności majątkowej małżeńskiej każdy z małżonków może sam dochodzić przypadającej mu części wierzytelności jeżeli świadczenie dłużnika jest podzielne. W typowym przypadku, każdy z małżonków (ew. byłych małżonków) będzie uprawniony do dochodzenia połowy wierzytelności.
Świadczenie jest podzielne, jeśli może być spełnione częściowo bez istotnej zmiany przedmiotu lub wartości. Przykładem świadczenia podzielnego jest świadczenie pieniężne (np. dług wynikający z czynszu najmu albo z niezapłaconej faktury vat).
